مطالعۀ سیر تحولات فناوری ”ترصیع“ در دوره‌های میانی و متأخرِ تاریخ فلزکاری ایرانی‌اسلامی
نویسنده
چکیده مقاله:
فن ”ترصیع“ یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین فنون تزیینی فلزکاری ایرانی‌اسلامی در سده‌های میانی و متأخر آن است. کاربرد این فن، همراه با اسامی و اصطلاحات مربوط به آن، طی دوره‌های مختلف تاریخ این هنر دست‌خوش تغییر و تحولات متعددی شده است. هدف این مقاله، ضمن معرفی و تعریف تخصصی فن ترصیع در فلزکاری ایرانی اسلامی، ترسیم تصویری واضح‌تر و مشخص‌تر از تحولات تاریخی این فن در سده‌های میانی و متأخر دورۀ اسلامی است. درکنار این، نوشتار کنونی قصد دارد عوامل تأثیرگذار در شکل‌گیری و بروز این تحولات را نیز بررسی و تحلیل کند. بدین‌ترتیب، سؤالات پژوهش کنونی عبارت‌اند از: در فلزکاریِ سده‌های میانی و متأخر ایرانی‌اسلامی، فناوری ترصیع چه تحولاتی را پشت سر گذاشته است؟ چه عواملی در بروز این تحولات نقش داشته است؟ به‌منظور یافتن پاسخی برای این سؤالات، در اینجا، پس از گردآوری مطالب و داده‌های مورد نیاز به‌روش کتابخانه‌ای، از روش توصیفی‌تحلیلی برای رسیدن به اهداف تحقیق استفاده شده است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که فن ترصیع طی یک قرن، از اوایل سدۀ ششم تا اوایل سدۀ هفتم هجری، از سادگی و خامی به پیچیدگی و ظرافت قابل ملاحظه‌ای رسیده است. اما بعد از گذشت حدود یک سده، و در میانه‌های سدۀ هشتم هجری، کاربرد این فن دوباره به سادگی گرایش پیدا کرده است. عوامل گوناگونی در ظهور و بروز این فن دخیل بوده‌اند. به‌نظر میرسد تقاضای اقشار توانگر جامعه مبنی‌بر استفاده از فلزات قیمتی، ولو به اندازۀ کم، در بدنۀ آثار نه‌چندان قیمتی در به‌کارگیری نوع ساده و اولیۀ این فن نقش مؤثری ایفا کرده باشد. اما در شکوفایی گونۀ پیچیده و ظریف این فن راه‌یابی نقوش انسانی و حیوانی در تزیینات بدنۀ آثار فلزی عاملی اساسی به‌شمار می‌رود. همچنین، شکوفایی کتاب‌آرایی در دورۀ ایلخانی از یک طرف و کاهش کاربرد برنجینه‌ها و مفرغینه‌ها، از طرف دیگر، موجب گرایش هرچه بیشتر به سادگی در کاربرد این فن پرطرفدار در سده‌های بعدی شده است.
منابع مشابه
سیر تحولات شهر نور در بستر تاریخ
پیشینه تاریخی منطقه نور نه تنها در عرصه تاریخ که به درازنای افـسانه هـا و اسـطوره هـا میرسد. این منطقه، مقاطع عدیده ای از تاریخ را همراه با خانـدان هـای سیاسـی صـاحب قـدرت ونفوذ به خود دیده است. این ناحیه هنگامی جزء ولایـت رویـان باسـتانی بـود تـا اینکـه بخـشی ازولایت رستمدار گردید و نام نور به خود گرفت. داستان وجه تسمیهاش نیز برخلاف ظاهرش، حکایات چندی را در پیرامون خود آفریـدهاست. به رغم ...
متن کاملسیر تحولات شهر نور در بستر تاریخ
پیشینه تاریخی منطقه نور نه تنها در عرصه تاریخ که به درازنای افـسانههـا و اسـطورههـامیرسد. این منطقه، مقاطع عدیدهای از تاریخ را همراه با خانـدانهـای سیاسـی صـاحب قـدرت ونفوذ به خود دیده است. این ناحیه هنگامی جزء ولایـت رویـان باسـتانی بـود تـا اینکـه بخـشی ازولایت رستمدار گردید و نام نور به خود گرفت.داستان وجه تسمیهاش نیز برخلاف ظاهرش، حکایات چندی را در پیرامون خود آفریـدهاست. به رغم مرکزیـت سیا...
متن کاملسیر تحولات شهر نور در بستر تاریخ
پیشینه تاریخی منطقه نور نه تنها در عرصه تاریخ که به درازنای افـسانههـا و اسـطورههـامیرسد. این منطقه، مقاطع عدیدهای از تاریخ را همراه با خانـدانهـای سیاسـی صـاحب قـدرت ونفوذ به خود دیده است. این ناحیه هنگامی جزء ولایـت رویـان باسـتانی بـود تـا اینکـه بخـشی ازولایت رستمدار گردید و نام نور به خود گرفت.داستان وجه تسمیهاش نیز برخلاف ظاهرش، حکایات چندی را در پیرامون خود آفریـدهاست. به رغم مرکزیـت سیا...
متن کاملسیر تحولات کالبدى مشهد
با مرورى بر تاریخچه شهر مشهد ملاحظه مىشود که این شهر متوالیا مورد حمله و هجوم قرار مى گرفته است، به همین دلیل ساخت استحکامات، برج وبارو براى حفاظتش در مقابل حملات دشمنان امرى ضرورى بود. اکثر جغرافى نویسان، سیاحان و مأموران سیاسى- نظامى دول بیگانه مشهد را فقط از نظر شکل و سیماى عمومى اش توصیف کرده و حداکثر ویژگی هاى دفاعى آن را برشمرده اند. در میان گزارش هاى مختلف، گهگاهى به باف...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 14 شماره 49
صفحات 0- 0
تاریخ انتشار 2019-03-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023